فرمان شگفت

    ابو عبدالله محمد بن خفیف شیرازى را دو مرید بود که هر دو «احمد» نام داشتند. یکى را احمد بزرگ‏تر مى‏گفتند و دیگرى را احمد کوچک‏تر. شیخ به احمد کوچک‏تر، توجه و عنایت بیش‏ترى داشت. یاران، از این عنایت خبر داشتند و بر آن رشک مى‏بردند. نزد شیخ آمده، گفتند: احمد بزرگ‏تر، بسى ریاضت کشیده و منازل سلوک را پیموده است، چرا او را دوست‏تر نمى‏دارى؟ شیخ گفت: آن دو را بیازمایم که مقامشان بر همگان آشکار شود. روزى احمد بزرگ‏تر را گفت: «یا احمد! این شتر را برگیر و بر بام خانه ما ببر.» احمد بزرگ‏تر گفت: یا شیخ! شتر بر بام چگونه توان برد؟ شیخ گفت: از آن در گذر، که راست گفتى. پس از آن احمد کوچک‏تر [را] گفت: این شتر بر بام بر. احمد کوچک‏تر، در همان دم کمر بست و آستین بالا زد و به زیر شتر رفت که او را بالا برد و به بام آرد. هر چه نیرو به کار گرفت و سعى کرد، نتوانست. شیخ به او فرمان داد که رها کند، و گفت: آنچه مى‏خواستم، ظاهر شد. اصحاب گفتند: آنچه بر شیخ آشکار شد، بر ما هنوز پنهان است. شیخ گفت: از آن دو، یکى به توان خود نگریست نه به فرمان ما. دیگرى به فرمان ما اندیشید، نه به توان خود. باید که به وظیفه اندیشید و بر آن قیام کرد، نه به زحمت و رنج آن. خداى نیز از بندگان خواهد که به تکلیف خود قیام کنند و چون به تکلیف و احکام، روى آورند و به کار بندند، او را فرمان برده‏اند و سزاوار صواب‏اند؛ اگر چه از عهده برنیایند. و البته خداوند به «ناممکنی» فرمان ندهد.(2)   پ.ن: 1- ابو عبدالله محمد بن خفیف شیرازى، معروف به شیخ کبیر، از عارفان بزرگ قرن چهارم هجرى است. وى عمرى دراز یافت. سخنان و روایات منسوب به او در آثار صوفیان اهمیت بسیار دارد. همیشه در سیر و سفر بود و پدرش مدتى بر «فارس» حکومت مى‏کرد. در سال 371 هجرى قمرى درگذشت و اکنون مزار او در یکى از میدان‏هاى شیراز است. 2- برگزیده‌ی تذکرة الاولیاء، استعلامى، ص 45.