بگو چند سالته تا بگم چی بخونی!

احتمالا بارها شده است که خواسته‌اید برای کودک خود کتابی بخرید، اما برای‌تان سوال پیش آمده که آیا کتابی که می‌خرم مناسب سن کودکم هست یا خیر؟ گاهی در  فیپای کتاب یا در پشت جلد عنوان می‌کنند مناسب برای گروه سنی «الف»، «ب»، «ج»، «د» و «ه». اما ممکن است ندانید منظورشان از این حروف کدام گروه سنی است.

ایسنا در مطلبی با همین عنوان می‌نویسد این رده‌بندی کتاب‌های کودک و نوجوان از سوی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان تدوین شده و با گذشت چند دهه و تغییراتی که در جامعه وجود داشته، هنوز جایگاه خود را حفظ کرده است و بدین شرح است:

گروه سنی «الف» شامل‌ سال‌های قبل از دبستان که از آن به دوره‌ی خردسالی یاد می‌شود؛ کودک در این دوره با تصاویر ارتباط بهتری برقرار می‌کند و در دوره‌ی دوم می‌توان از او انتظار درک روابط منطقی را در شکلی ساده داشت. در این دوره خردسال قوه‌ی تخیل قوی دارد اما توانایی درک حوادث پیچیده و روابط علی و معلولی را ندارد. معرفی واژگان جدید، رعایت ساده‌نویسی و جملات کوتاه، توجه به رنگ، اشکال و مفاهیم متضاد، تصویری و بدون متن، ترغیب به بازی‌های مشارکتی، تقویت حواس پنج‌گانه، برآورده کردن حس کنجکاوی، مهارت‌های ارتباطی بین اشیاء و کلمات و لذت‌بخش بودن از مهم‌ترین ویژگی‌های کتاب مناسب برای گروه سنی «الف» است.

گروه سنی «ب» نیز  سال‌های آغاز دبستان (کلاس اول، دوم و سوم) را در بر می‌گیرد؛ در این دوره کودکان توانایی درک روابط علت و معلولی و مسائل منطقی ساده را دارند، آن‌ها زبان را یاد گرفته و خط را می‌شناسند و می‌توانند داستان‌های ساده را درک کنند. تقویت حرکات بدنی، داشتن قهرمان داستانی و همذات‌پنداری با قهرمان داستان، آموزش مستقیم و غیرمستقیم در نقش‌های متعدد، ترغیب به بازی‌های مهارتی، تقویت قوه‌ی‌ تخیل و بازی‌های نمایشی و خیمه‌شب‌بازی نکاتی هستند که باید در کتاب‌های این گروه سنی مورد توجه قرار بگیرند.

گروه سنی «ج» در برگیرنده‌ی سال‌های پایان دبستان (کلاس‌های چهارم، پنجم و ششم) است؛ کودک در این دوره دارای تفکر انتزاعی می‌شود، توانایی درک بالایی دارد، به علت توجه ویژه‌ای نشان می‌دهد و  آماده‌ی فعالیت‌های گروهی است.  توجه به بازی‌های ساختنی و اکتشافی، حس رقابت‌جویی، ترویج و معرفی بازهای گروهی، بیدارکننده‌ی‌ ذوق کودک، آموزش رفتارهای اخلاق‌مدار یا تربیت اجتماعی، و تعلیم مفاهیم با رعایت اصول و قوانین، نکاتی است که برای انتخاب کتاب‌های گروه سنی «ج» باید لحاظ شود.

گروه سنی «د» دوره‌ی اول متوسطه (کلاس‌های هفتم، هشتم و نهم) را شامل می‌شود؛ این دوره آغاز دوران نوجوانی است که با تغییرات جسمی، روحی و اجتماعی کودکان همراه است. در این دوران آثاری که ویژگی‌های شخصیتی نوجوان؛ کنجکاوی، پرسش‌گری و تجربه‌های جدید را منعکس می‌کنند، می‌توانند مناسب باشند. در کتاب‌های مناسب این سن به این نکته‌ها باید توجه داشت: آموزش غیرمستقیم حقوق شهروندی، پرورش استعدادهای فردی و اجتماعی، معرفی صحیح جنس مکمل و انتخاب آثاری که از تقابل جنسی به دور باشد و هدایت کودک به سمت مشارکت‌های اجتماعی.

گروه سنی «ه» هم دربرگیرنده‌ی دوره‌ی دوم متوسطه (کلاس‌های دهم، یازدهم و دوازدهم) است؛ در این دوره نوجوانان درگیر تنش‌های بسیاری برای پیداکردن شخصیت خود هستند و در جریان این تنش‌ها آثاری که الگوی مناسبی به آن‌ها ارائه می‌دهد می‌تواند مورد توجه باشد.

سایت انتشارات فنی ایران هم به طور خلاصه دسته‌بندی‌های سنی را این‌طور ذکر می‌کند:

خردسال: الف

کودک: ب و ج

نوجوان: د و ه

و بزرگ‌سال

مثلا سری‌کتاب‌های اسکارلت و آیوی به نویسندگی سوفی کلورلی و ترجمه‌ی شهره نورصالحی چاپ انتشارات پیدایش مناسب نوجوانان یعنی گروه سنی «د» و «ه» می باشد.