پرسمان حقوقی (۱۲): تفاوت دادگاه با دادسرا

بسمه تعالی

سلام

 

سوال:

تفاوت دادگاه با دادسرا چیست؟

پاسخ: 

 قوه‌ی قضائیه، که یکی از سه قوّه‌ی تشکیل‌دهنده‌ی نظام جمهوری اسلامی ایران است جهت انجام وظایفی که به عهده دارد مانند:

۱- احیای حقوق عامه و گسترش عدل

۲- نظارت بر حسن اجرای قوانین

۳- کشف و تعقیب جرم و مجازات مجرمین

۴- اقدام مناسب برای پیشگیری از وقوع جرم

و...

دادگستری‌ها را تشکیل داد که بتواند به بهترین شکل به تظلمات رسیدگی کند.

 

دادگستری از دو بخش دادگاه و دادسرا تشکیل شده است.

وظیفه‌ی اصلی دادسرا تحقیق و بازجویی و کشف جرم است. به عبارتی فقط به انجام تحقیقات مقدماتی و کیفرخواست^۱ و قرار مجرمیت اقدام می‌­کند.

در دادسرا حکمی صادر نمی‌­شود، یعنی مرجعی که مجرم را مجازات می‌­کند دادگاه است نه دادسرا.

در دادسرا اگر مشخص شود که متهم جرمی انجام نداده پرونده در همان دادسرا بسته می‌­شود، و قرارهای (منع تعقیب یا موقوفی تعقیب) صارد می‌­شود؛ و اگر مجرم تشخیص داده شود، پرونده به شعب جزایی ارسال می‌­شود. پس مجازات جرم در دادگاه تعیین می‌­گردد و دادسرا فقط به انجام تحقیقات مقدماتی اقدام می‌­کند. 

این دادگاه است که در خصوص ادعاهای مطروحه از سوی دادسرا تصمیم قضایی می‌­گیرد، و به عبارت دیگر فصل خصومت، با دادگاه است.

ادعاهایی که در دادگاه مطرح می‌­شود یا جنبه‌ی جزایی دارد یا حقوقی. ادعاهای جزایی (کیفری) از طریق دادستان^۲ مطرح می‌­شود و ادعاهای حقوقی از طرف مدّعی، مستقیماً با تنظیم فرم مخصوص (دادخواست) انجام می‌­گیرد.

دادسرا در امور حقوقی دخالتی ندارد.

امّا دادگاه، قسمتی از دادگستری است که به موضوعات حقوقی و مدنی و جزایی رسیدگی می­‌کند.

پرونده­‌هایی که موضوعات آن مربوط به امور مالی است، در شعب حقوقی دادگاه، و پرونده‌هایی که مربوط به جرم می­‌باشد مثل: کلاهبرداری، سرقت و... در شعب جزائی رسیدگی می‌­شوند.

دادگاه‌‌ها از طرفی به دو بخش عمومی و اختصاصی تقسیم می‌­شوند.

دادگاه‌‌های عمومی که صلاحیت رسیدگی به تمام دعاوی را دارند، به غیر آن‌چه قانون صراحتاً استثناء کرده است؛ و دادگاه‌ های اختصاصی که صلاحیت رسیدگی به هیچ دعوایی را ندارند، به غیر آن‌چه قانون صراحتاً استثناء کرده است؛ مانند: دادگاه انقلاب که فقط حق رسیدگی به جرایم موضوع ماده‌ی ^۳۵ قانون تشکیل دادگاه‌‌های عمومی و انقلاب را دارد.

 

واژگان حقوقی:

۱- کیفرخواست: ادعانامه‌ی داستان علیه متهم است، که بعد از انجام تحقیقات مقدماتی و صدور قرار مجرمیت صادر می‌­شود.

۲- دادستان: بالاترین مقام دادسرا می‌باشد. دادسرا به ترتیب از اجزاء ذیل تشکیل شده است: دادستان، معاون دادستان، دادیار، بازپرس

۳- جرایم ماده‌ی ۵ قانون تشکیل دادگاه‌های عمومی و انقلاب: ۱) جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی و محاربه یا افساد فی‌الارض؛ ۲) توهین به بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران یا مقام معظّم رهبری  ۳) توطئه علیه جمهوری اسلامی ایران یا اقدام مسلحانه و ترور و تخریب ۴) جاسوسی به نفع اجانب  ۵) کلیه‌ی جرائم مربوط به قاچاق و مواد مخدر ۶) دعاوی  مربوط به اصل ۴۹ قانون اساسی (ربا، غصب، رشوه، اخلاس و...)