افعال مقاربه و یژگی‌ها

این افعال از نظر مفهوم بر سه گونه‌اند:

1. افعال «عسی»، «حری» و «إخلولق» به ‌معنای امید هستند.
2. افعال «کاد»، «اوشک» و «کرب» به معنای مغاربه و نزدیکی خبر برای اسم به کار می‌روند.
3. افعال «انشأ»، «طفق»، «بدأ»، «ابتدا»، «جعل»، «اخذ»، «قام»، «انبرئ» و ... به معنای شروع خبر برای اسم کاربرد دارند. باید دانست تمامی این افعال (جز دو فعل «اوشک» و «کاد»)  کاربرد جامد دارند. کاربرد این دو فعل به شکل ماضی و مضارع است.

«عسی»: در بیشتر کاربردها خبر «عسی»، «أن» ناصبه همراه با فعل مضارع است.

فعل مقاربه، خبر جمله‌ی اسمیه را به نحو قرب برای اسم آن تثبیت می‌کند.

افعال مقاربه به معنای امید، قرب و شروع هستند. نامیدن افعال سه‌گانه‌ی مقاربه از باب مجاز و تغلیب است.

خبر افعال سه‌گانه‌ی «عسی» (برای امید)، «کاد» (برای قرب)، «طفق» (برای شروع)، اغلب فعل مضارع است.

این خبر (جمله‌ی فعلیه) یا در سخن آشکار است و یا جمله‌ی فعلیه پنهان است.

صفحه 65

 

ویژگی افعال مقاربه

1. خبر این افعال در بیشتر موارد جمله‌ی فعلیه است.
2. کاربرد خبر فعل «حری» و «اخلولق» همواره با «ان» ناصبه است. کاربرد خبر افعال شروع، بدون «ان» ناصبه است و کاربرد خبر «کاد» و «کرب» بیشتر بدون «ان» و گاه با «ان» مصدریه است. افعال «عسی» و «اوشک» نیز بیشتر با «أن» و گاه بدون «ان» مصدریه می‌آیند.
3. هر گاه پس از این افعال، تنها فعل مضارع همراه با «أن» ناصبه بیاید، تامه واقع می‌شود.

صفحه 65