الکافی، جلد ۱، کتاب عقل و جهل، حدیث ۲۶
٢٦/٢٦. مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ، عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ، عَنِ ابْنِ أَبِی نَجْرَانَ، عَنِ الْعَلَاءِ بْنِ رَزِینٍ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ:
عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ‌السَّلاَمُ، قَالَ: «لَمَّا خَلَقَ اللّٰهُ الْعَقْلَ، قَالَ لَهُ: أَقْبِلْ، فَأَقْبَلَ، ثُمَّ قَالَ لَهُ: أَدْبِرْ ، فَأَدْبَرَ، فَقَالَ: وَ عِزَّتِی وَ جَلَالِی (۱) مَا خَلَقْتُ خَلْقاً أَحْسَنَ مِنْکَ (۲)، إِیَّاکَ آمُرُ، وَ إِیَّاکَ أَنْهىٰ، وَ إِیَّاکَ أُثِیبُ، وَ إِیَّاکَ أُعَاقِبُ (۳)»(۴).
ترجمه:
٢٦/٢٦. محمد بن حسن، از سهل بن زیاد، از ابن ابى نجران، از علاء بن رزین، از محمد بن مسلم، از امام محمد باقر علیه‌السلام روایت کرده است که آن حضرت فرمود که: «چون خدا عقل را آفرید، فرمود که: رو کن، عقل رو کرد، و بعد از آن فرمود که: پشت کن، پشت کرد. فرمود: به عزت و جلال خویش سوگند یاد مى‌کنم که: هیچ خلقى را نیافریدم که از تو نیکوتر باشد. تو را امر مى‌کنم و تو را نهى مى‌نمایم و تو را ثواب مى‌دهم و تو را عقاب مى‌کنم».
پی‌نوشت‌ها:
(۱). فی «بر، بس»: -\«و جلالی».
(۲). فی الکافی، ح ١ و المحاسن، ح ٦ و الأمالی: «ما خلقت خلقاً هو أحبّ إلیّ منک و لا اکمّلک - فی المحاسن و الأمالی: «أکملتک» - إلّافیمن احبّ، أما إنّی» بدل «ما خلقت خلقاً أحسن منک».
(۳). فی الکافی، ح ١ و المحاسن، ح ٦ و الأمالی: «إیّاک اعاقب، و إیّاک اثیب».
(۴). المحاسن، ص ١٩٢، کتاب مصابیح الظلم، ح ٥، [و فیه: «عن أبی جعفر و أبی عبداللّٰه علیهماالسلام»]؛ وح ٦؛ الکافی، کتاب العقل و الجهل، ح ١؛ الأمالی للصدوق، ص ٤١٨، المجلس ٦٥، ح ٥، و فی کلّها بسند آخر عن العلاء بن رزین، و فی الثلاثة الأخیرة مع زیادة. و فی المحاسن، ص ١٩٢، ح ٤ و ٧؛ و ص ١٩٦، ضمن ح ٢٢، و الکافی، کتاب العقل و الجهل، ضمن ح ١٤ [و فیه إلى قوله: «ثمّ قال له: أدبر فأدبر»]؛ و علل الشرائع، ص ١١٣، ضمن ح ١٠، بسند آخر عن أبی عبداللّٰه علیه‌السلام؛ المحاسن، ص ١٩٢، ح ٨، بسند آخر عن أبی عبداللّٰه علیه‌السلام، عن رسول اللّٰه صلى‌الله علیه و آله، مع زیادة فی آخره؛ الفقیه، ج ٤، ص ٣٦٨ ضمن الحدیث الطویل ٥٧٦٢، بسند آخر عن جعفر بن محمّد، عن آبائه علیهم‌السلام الوافی، ج ١، ص ٥١، ح ٢؛ الوسائل، ج ١، ص ٣٩، ح ٦٣؛ و ج ١٥، ص ٢٠٤، ح ٢٠٢٨٦.
