امیرالمومنین اسوه‌ی وحدت (بخش سی و ششم)

کمیت و کیفیت مسلمانان

البته شمار مسلمانان در آغاز هجرت پیامبر^(ص) در مقایسه با نیروهاى عرب مخالف که در مقابل ایشان مقاومت مى‏کردند و براى ایجاد فاصله بین پیامبر^(ص) و هدفهایش همکارى مى‏کردند، اقلیتى ناچیز بودند. پیروزى اسلام و برپایى دولت اسلامى امکان نداشت مگر به یکى از دو طریق:

۱- نیروى الهى دخالت داشته باشد تا به وسیله‌ی معجزه‏اى نیروهاى شر را نابود کند، و خداوند بر هر کارى تواناست و هیچ کس نمى‏تواند او را ناتوان کند، هرگاه اراده‌ی او بر امرى تعلق گیرد، تنها مى‏گوید بشو! پس انجام مى‏گیرد. و لیکن بدیهى است که در اینجا چنین معجزه‏اى روى نداده است. چرا که خداى بزرگ اراده فرموده است تا همه‌ی کارها را به وسیله‌ی عوامل طبیعى اجرا کند و اراده کرده است تا نیروهاى خیر را مورد آزمایش قرار دهد و آنها را خالص گرداند، و این آزمون هرگز ممکن نیست مگر هنگامى که آن نیروها به انجام ماموریت‏ خود بپردازند، و با تمام نیرو و توانى که به آنها داده شده است در راه خدا به جهاد برخیزند.

۲- کیفیت آن اقلیت ناچیز -به طور جدى- باید عالى مى‏بود، تا بر آنچه که دشمنانش از برترى در کمیت ‏برخوردار بودند، پیروز مى‏شد. و این همان چیزى بود که اتفاق افتاد.

در این جا پس از پیامبر بزرگوار^(ص)، على بن ابى طالب^(ع) به چشم مى‏خورد، تنها فرد برجسته‏اى که انسانیت همانند او را در تاریخ مبارزه‏ها سراغ ندارد.

یادآور مى‏شویم که سه سال پس از آغاز رسالت پیامبر خدا^(ص) نزدیکترین خویشاوندان خود (از فرزندان عبدالمطلب) را در مکه جمع کرد و از آنان پرسید که کدام یک از ایشان در هدف مهمى که دارد او را یارى مى‏کنند تا برادر، وصى و جانشین او در میان ایشان گردد. پس على^(ع) عرض کرد: «یا رسول الله! من وزیر تو مى‏شوم.» البته پسر ابوطالب آن روز در سنى کمتر از حد بلوغ بود، و پس از آن ده سال در مکه به سر برد، و در آن جا به سن کمال رسید، و ویژگى آن کمال و مردانگی‌اش در شب هجرت -آن‌گاه که در بستر پیامبر^(ص) خوابید، و والاترین نمونه را در تاریخ جانبازى اسلامى پدید آورد- نمودار شد.

هنگامى که کار به دشوارى گرایید و پیامبر^(ص) و همه‌ی مسلمانان به دفاع از دین خدا و آزادیهاى مقدس خویش برخاستند، و بر آن شدند تا دولتى بنیان نهند که حامل مشعل هدایت انسانها باشد، این مردانگى در حد کمال، آغازگر قهرمانیها شد.

تصور نمى‏کنم کسى جز پیامبر بزرگ^(ص) این انتظار را داشت که آن کلمه‌ی وزارتى را که على روز اجتماع خویشاوندان بر زبان آورد به معنى واقعی‌اش آن قدر پر محتوا و در آن حد لبریز از قهرمانیها باشد. البته پیامبر تنها انسانى بود که همه‌ی موفقیتهاى آینده‌ی على را انتظار داشت.

به راستى که پیامبر بزرگ، مهندس مبتکر طرح و نقشه‌ی تاسیس آن دولت ‏بوده و وزیرش -پسر ابوطالب- مجرى این طرح که پیامبر^(ص) اولین بار آن را ترسیم کرد، مى‏باشد. و هم‌چنین او در تمام میدانهاى جنگ پرچمدار پیامبر بود، و با آن حضرت حضور داشت⁽²⁾. پیامبر خدا او را بر هر جنگى که حاضر بود، فرماندهى مى‏داد و کسى را امیر بر او قرار نمى‏داد و پرچم پیامبر را هیچ روزى حمل نکرد، مگر این که با پیروزى بازگشت و فرماندهی‌اش بى‏نظیر بود. او فرماندهى نبود که سربازانش از او دفاع کنند بلکه فرماندهى بود که پیش از سربازانش وارد صحنه مى‏شد و چه بسیار مواردى که سربازان به سبب دلاوریهاى او پشت‌گرم مى‏شدند. چه بسا اتفاق افتاد که مدتى طولانى بیشترین شرکت‌کنندگان در جنگ فرار کردند و او تنها پیشاپیش پیامبر^(ص) ایستاد و با قهرمانى خود از پیامبر دفاع کرد، و جاى نیروهاى فرارى را پر ساخت.

او با پیامبر^(ص) در هیجده میدان جنگ حاضر بود و تمام جنگهایى را که در غیاب پیامبر و به دستور او رفته بود، رهبرى کرد. من به خود این اجازه را نمى‏دهم تا از چهارچوب این کتاب با سخن گفتن از همه‌ی ارزشهاى دفاعى او، تجاوز کنم، بلکه به ذکر مجملى از شرکت و سهم او در چهار جنگ: بدر، احد، خندق و خیبر بسنده مى‏کنم. اینها همان جنگهایى هستند که به حق جنگهاى سرنوشت‏ساز در زمان پیامبر محسوب مى‏شوند. و آینده‌ی اسلام به نتایج آنها بستگى داشته است.

 

پى‏‌نوشتها:

۱- حکومت در اسلام از آن خدا و کسانى است که خداوند به او اجازه‌ی حکومت ‏به مردم را داده باشد (م).

۲- در طبقات ابن سعد آمده است که قتاده روایت کرده است، على بن ابى‌طالب صاحب پرچم پیامبر^(ص) در روز بدر و در هر پیکار و نبرد بود (ج ۳-ص ۲۵). مالک بن دینار از سعید بن جبیر پرسید: چه کسى صاحب پرچم رسول الله بود؟ سعید به او گفت: تو آزادى حرفت را بزن! (سعید در زمان حجاج بود و از او مى‏ترسید) پس معبد جهنى به وى گفت: من جواب تو را مى‏دهم، پرچم پیامبر را در بین راه، ابن مسیره عبسى، حمل مى‏کرد و موقع پیکار على بن ابى‌طالب^(ع) آن را مى‏گرفت، او حامل پرچم پیامبر^(ص) در همه‌ی میدانهاى جنگ بود.