بر بال قلم ( بخش بیست و هفتم )

تنظیم پاراگرافهامهمترین اصل در تنظیم متن نوشته , پاراگراف بندی است .پاراگراف ( = بند ) کوچکترین واحد بافتاری هر نوشته است . پاراگراف در حقیقت , مجموعه ای است از افکار و مطالبی که نویسنده در ذهن دارد . پاراگراف , انشای مختصری است که نویسنده اندک اندک آن را گسترش می دهد تا به صورت انشایی واحد درآورَد . کوتاهی یا بلندی هر پاراگراف , تابع اندیشه ها و روش نویسنده در گسترش آن ها است . معمولا هر قدر موضوع نگارش پیچیده باشد , پاراگراف ها طولانی تر می شوند .اصولا باید هر پاراگراف را با عبارتی آغاز کرد که به انتقال اندیشه از پاراگراف قبلی به پاراگراف بعدی یاری برساند . در تنظیم پاراگرافها , دو عامل بسیار موثرند : یکی داشتن فکری منطقی و رعایت نظم و ترتیب در تفکر و استدلال ؛ و دیگری مراعات صورت ظاهری مجموعه نوشته . هنگامی که خواننده به انبوهی از جمله های پیاپی می نگرد , ملول می گردد . اما  اگر همین انبوه را به پاراگرافهایی تقسیم کنیم , هم بر رغبت او برای خواندن نوشته می افزاییم و هم فهم مطلب را برایش آسان تر می کنیم .در هر پاراگراف , عبارت ها و اندیشه های طرح شده باید دارای نظم و آراستگی خاص باشند , به گونه ای که ازنظم آنها بتوان به اهمیت و جایگاه هرکدام پی برد .هر پاراگراف باید تمام و کامل باشد , یعنی اندیشه پاراگراف در آن به خوبی پرورانده شود . هر پاراگراف یک « هسته » دارد که با جمله ای بنیادین بیان می شود . این  « جمله بنیادین » معمولا در آغاز و گاه در میان یا پایان پاراگراف می آید . بقیه پاراگرافها شامل ( جمله یا ) جمله هایی است که اصطلاحا جمله های پشتیبان نامیده می شوند . جمله های پشتیبان گسترش دهنده و تکمیل کننده همان « جمله بنیادین » هستند . جمله های پشتیبان باید همگی بر محور « هسته » بچرخند و وسیله بیان و اثبات آن باشند .