جلوه‌های رفتاری حضرت زهرا سلام‌الله علیها (بخش چهارم)

رفتار با فرزند

بازی و تحرک

علی‌رغم اینکه ظهور اسلام در محیطی کاملا بی‌فرهنگ و دور از تمدن بود، اما برنامه و شیوه‌های ارائه‌شده از طرف اولیای دین، همیشه با انسان‌ها از هر تمدن و فرهنگی سازگار است. از جمله مواردی که در شیوه‌ی تربیت حضرت زهرا (س) جایگاه خاصی داشت، تحرک و بازی کودکان بود.

این فعالیت و تکاپو به قدری برای سلامتی و رشد مناسب کودک، ضروری است که حتی برای تشویق آن‌ها به تحرک و بازی، بزرگ‌ترها نیز باید تن به بازی و جست و خیز بدهند. بازی در دوران کودکی به منزله‌ی واکنش کودک در برابر عوامل محیطی و بروز استعدادهای نهفته‌ی اوست که تاثیرات آن در کنار تقویت جسم و افزایش بنیه‌ی کودک، قابل توجه است. همچنین بازی، در پرورش نیروی ابداع و ابتکار کودک بی‌نهایت موثر است. بنابراین غفلت از بازی به هیچ وجه به صلاح کودک و والدین او نیست.

هم‌بازی شدن رسول معظم اسلام (ص) با فرزندان دخترش زهرا (س) بیان‌گر این نکته‌ی مهم است که بازی و تحرک کودک، یکی از لوازم تربیت صحیح محسوب می‌شود. حضرت علی (ع) و فاطمه (س) در خانه به بازی بچه‌ها توجه کافی مبذول می‌داشتند و همین امر موجب شادابی و نشاط  روزافزون آن‌ها می‌شد.

در مقابل، خانه‌هایی که برای کودک، محیط مناسب و دل‌نشین برای بازی و تحرک نیست، در روحیه و شخصیت اعضای خردسال آن خانه، اثر نامطلوبی دارد. نباید فراموش کرد که تحرک و بازی، اقتضای طبیعت و سن کودک است و پدر و مادر وی وظیفه دارند شرط و لوازم این مهم را برای کودکان خود فراهم سازند.

حضرت فاطمه (س) از همان دوران کودکی با فرزندانش هم‌بازی می‌شد، و به این نکته توجه داشت که در بازی، نوع الفاظ و حرکات مادرُ سرمشق کودک قرار می‌گیرد؛ بنابراین باید از کلمات و جملات مناسبی استفاده کرد. علاوه بر این باید در قالب بازی و شوخی شخصیت کودک را تقویت نمود، او را به داشتن مفاخر و ارزش‌های اکتسابی تحریک و تهییج کرد. اینها همه مرهون در پیش گرفتن شیوه‌های صحیح در این رابطه است.

نقل شده است که حضرت زهرا (س) با فرزندش امام حسن مجتبی (ع) بازی می‌کرد و او را بالا می‌انداخت و می‌فرمود:

اشبه اباک یا حسن     

واخلع عن الحق الوسن

و اعبد الها ذا منن    

و لا توال ذا الاحن  

""پسرم حسن، مانند جدت باش. ریسمان ظلم را از حق بر کن. خدایی را بپرست که صاحب نعمت‌های متعدد است و هیچ‌گاه با صاحبان ظلم و تعدی، دوستی مکن.""

همچنین نقل شده است که وقتی  فرزندش حسین (ع) را بازی می‌داد، این‌گونه می‌فرمود:

انت شبیه بابی

لست شبیها بعلی

""تو به پدر من (پیامبر) شبیهی. به پدرت علی شباهت نداری""

طبق همین نقل، این بیت موجب خنده و تبسم حضرت علی (ع) می‌شد.

از این قطعات تاریخی، استفاده می‌شود که حضرت علی (ع) و فاطمه‌ی زهرا (س) علی‌رغم تمام مشکلات و گرفتاری‌های موجود، در برخورد با کودکان، خود را خوشحال و خندان نشان می‌دادند. این لازمه و جوهره‌ی جوان‌مردی است که انسان گرفتاری‌های خارج از خانه را با خود به خانه نیاورد و غصه‌های خود را هر قدر که باشد، در ظاهر خود، نمایان نسازد. بدون تردید، فرزندانی که محصول تربیت  چنین خانواده‌هایی هستند از روانی سالم، روحیه‌ای قوی و نفسی مطمئن برخوردار خواهند بود.

عذرا انصاری