جلوه‌های رفتاری حضرت زهرا سلام‌الله علیها (بخش یازدهم)

رفتار با مردم

والاترین ارزش برای زن

حضرت علی (ع) فرمود: در خدمت رسول خدا (ص) نشسته بودیم. آن حضرت فرمود: بهترین چیز برای زنان چیست؟ هیچ کس نتوانست پاسخ درست ارائه کند. من به سوی فاطمه آمدم، موضوع را با او در میان گذاشتم. فاطمه‌ی زهرا (س) جواب داد: من می‌دانم. سپس فرمود: «خیرٌ لِلنّساءِ اَن لایرینَ الرّجالَ و لایراهُنَّ الرّجالُ». بهترین چیز برای زن این است که بیگانگان او را نبینند و او نیز آنان را نبیند. به نزد پیامبر بازگشتم و جواب گفتم. پیامبر فرمود: چه کسی جواب را به تو یاد داد؟ عرض کردم: جواب از فاطمه است. رسول خدا (ص) با تعجب فرمود: «فاطمةُ بضعةُ منّی». فاطمه، پاره‌ی تن من است.

در رابطه با عفاف، وقار، شخصیت وجودی و مسوولیت‌های زن در روایت دیگری آمده است که پیامبر (ص) پرسید: «زنان چه زمانی به خدا نزدیک‌ترند؟» اصحاب نتوانستند جواب دهند. حضرت فاطمه (س) جواب داد: «وقتی که در خانه باشند.» این جواب دختر پیامبر، می‌تواند تفسیر معقولی از آیه‌ی «وَ قَرنَ فی بُیُوتِکُنَّ و لاتَبرّج الجاهلیةِ الاولی» باشد.

ناگفته نماند که طرف خطاب خداوند در آیه‌ی مزبور همسران پیامبرند، لیکن در مورد هر یک از زنان مسلمان نیز می‌تواند صادق باشد. در آیه‌ی قبل، زنان پیامبر از سخن‌گفتن هوس‌انگیز و مهیج، نهی شده‌اند تا از طمع و آزار بیگانگان ایمن باشند. در این آیه می‌فرماید: در خانه‌هایتان بمانید و هم‌چون زنان جاهلیت در میان جمعیت ظاهر نشوید و اندام و زیبایی و زینت خود را در معرض تماشای دیگران قرار ندهید. «قرن» به معنای سنگین و وزین‌بودن زن است.

در آیه‌ی ۵۹ همین سوره، یعنی سوره‌ی مبارکه‌ی احزاب، فلسفه‌ی پوشش زنان را با تعبیر «ذلک اَدْنی اَن یَعرِفْنَ فَلا یُوذِینَ» بیان کرده است: یعنی، پوشش، نزدیک‌ترین راه است که زنان به ستر و عفاف شناخته شوند و نااهلان و فاسدان در مقام تعقیب آنان بر نیایند و به آن‌ها اذیت و بی‌احترامی نکنند و نگاه هوس‌آلود و پرتمنا به آنان نداشته باشند.

خوشبختی زنان را در چیزی جستجو می‌کند که حافظ شخصیت و شرافت آنان باشد. بالاترین مقام زن را در ایفای مسوولیت‌های خانه و انجام وظایفی که منطبق با ساختار وجودی اوست می‌داند. باید توجه داشت که این دیدگاه به معنای خانه‌نشین‌کردن زن نیست. او نمی‌گوید زنان به کنج خانه پناه برند که آفتاب، سایه‌ی آن‌ها را نبیند، زیرا او خود این گونه نبود و از زنان نیز چنین انتظاری ندارد و رفتار او برای مردم حجت است.

آن حضرت در متن اجتماع حضور فعال داشت، اما به قدری مراقب رفتار و حافظ شخصیت خود بود که حتی بوی او را نامحرم استشمام نکرد. حضور زنان در صحنه‌های فرهنگی، سیاسی، دفاعی... نه تنها منع نشده است، بلکه در مواردی که ضرورت ایجاب کند، واجب شده است. به عنوان مثال، چنان‌چه جامعه‌ی اسلامی به پزشک، معلم، پرستار،... نیاز داشته باشد بر زنان واجب کفایی است که به فراگیری چنین تخصص‌هایی رو آورند.

سخنرانی‌های حضرت زهرا (س) در مسجد مدینه و همراهی ایشان در هجرت و حضورش در دفاع از مقام امامت و ولایت و ایستادگی در برابر مهاجمین در حادثه‌ی درب خانه، و حضور دختران بزرگوارش در صحنه‌ی کربلا و سخنرانی‌های آنان در کوفه و شام دلیل روشنی بر این مدعاست.

عذرا انصاری