شرح مناجات شعبانیه - قسمت بیست و یکم
اِلهی اُنْظُر اِلَیَّ نَظَرَ مَنْ نادَیتَهُ فَاَجابَکَ وَ اسْتَعْمَلتَهُ بِمَعُونَتِکَ فَاَطاعَکَ یا قَریباً لایَبعُدُ عَنِ الْمُغْتَرِّ بِهِ وَ یا جَواداً لایَبْخَلُ عَمَّنْ رَجا ثَوابَه، اِلهی هَبْ لی قَلْبًا یُدْنیهِ مِنکَ شَوقُهُ وَ لِسانًا یُرفَعُ اِلَیکَ صِدقُهُ وَ نَظَراً یُقَرِّبُهُ مِنکَ حَقُّهُ.
معبود من! نظری به من فرما، مانند نظر کردنت به کسی که چون ندایشان می کنی، اجابتت می کنند، و به کمک و یاری تو اطاعتت می کنند ای نزدیکی که از آنکه فریفته ات شده است دور نمی باشی و ای بخشنده ای که در حق آنکه به اجر و پاداشت امید بست، بخل نمی ورزی. معبود من! قلبی عطایم فرما که شوقش او را به تو نزدیک سازد و زبانی که صدق او به سویت بالا آید و نظری که حقش موجب قرب درگاهت شود.
نکاتی از این فراز
1. تقاضای توفیق در اجابت دعوت خداوند؛
2. استعانت از حق تعالی در اطاعت او ؛
3. نزدیکی خداوند به بندگان شیفته اش ؛
4. ضایع نکردن اجر و پاداش سعی کنندگان ؛
5. درخواست شوق از خداوند؛
6 . از خداوند زبانی راستگو مسئلت نمودن؛
7. درخواست تقرب به سبب نظری شایسته و نیکو.
«اِلهی اُنْظُر اِلَیَّ نَظَرَ مَن ...».
تقاضای توفیق در اجابت نداهای خداوند
خداوند بندگانی دارد که همواره چشم بر اشاره ای و ندایی از ناحیه حضرت دوست دارند، تا در پی آن به سر بدوند و اجابتش نمایند. زمزمه همیشگی شان این است که:
«از تو به یک اشاره از ما به سر دویدن»
بدیهی است اجابت ندا و دعوت حضرت دوست، چیزی جز، حیات ابدی برای اجابت کننده به همراه نخواهد داشت. چنانچه قرآن کریم می فرماید:
یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اسْتَجیبُوا لِلّهِ وَ لِلرَّسُولِ إِذا دَعاکُمْ لِما یُحْییکُمْ. (انفال: 24) ای اهل ایمان، چون خدا و رسول، شما را می خوانند و دعوت می کنند، اجابت کنید تا به حیات ابد برسید.
عشق گسترده است خوانی بهر خاصان خدا
می زند هر دم صلایی(116): سارِعُوا نَحْوَ اللِّقا(117)
آید از غیب این ندا هر دم به روح خاکیان
سوی بزم عشق آید هر که می جوید خدا
هر که نوشد جرعه ای زان، زنده گردد جاودان
هر که گردد مست از آن یابد بقا اندر فنا
فیض کاشانی
«وَاسْتَعْمَلْتَهُ بِمَعُونَتِکَ...».
استعانت از خدا
بدون دستگیری و استعانت خداوند، هیچ کاری ممکن نمی باشد. ما در شبانه روز، حداقل ده بار در نمازهای یومیه از پروردگارمان، کمک و یاری طلبیده وعرض می کنیم: «... وَ إِیّاکَ نَسْتَعینُ؛ تنها از تو مدد و یاری می جوییم». اطاعت از خداوند نیز بی استعانت حق ناممکن است؛ و همین دغدغه خاطر سبب شده است تامناجات کننده در این فراز از دعا، در عبادت و اطاعت پروردگارش، از ذات مقدسش طلب دستگیری و امداد نماید.
تو دستگیر شو ای خضر پی خجسته که من
پیاده می روم و همرهان سوارانند
حافظ
«یا قَریباً لا یَبْعُدُ...».
نزدیکی خداوند به دوستداران خود
آنکه شیفته و شیدای پروردگارش می شود، او را به خود نزدیک می بیند و می تواند او را احساس نماید، در نتیجه، شیفتگی خود را حاصل تخیل و خیال ورزی نمی داند، بلکه حقیقت و جمال بی زوالی را درک و حس نموده و دربرابرش ابراز شیدایی می نماید.
خیال روی تو در هر طریق، همره ماست
نسیم موی تو پیوند جان آگه ماست
به صورت از نظر ما اگر چه محجوب است
همیشه در نظر خاطر مرفه ماست
خداوند در میان جان عاشق حضور دارد و نیازی به گرد جهان گشتن برای دیدارش نمی باشد:
دل من نشان کویت ز جهان بجست عمری
که خبر نبود دل را که تو در میان جانی
عطار
«یا جَوادا لا یَبْخُل عَمَّن...».
امید ثواب و پاداش از خدا
پروردگار، دریای بی پایان جود و سخاوت است و آنانی را که به امید دریافت ثواب و پاداشش کاری انجام می دهند، بی نصیب نمی گذارد، حتی آنان که برای دنیا سعی می نمایند از دریافت موهبت دنیوی خداوند بی بهره نمی گردند.
برای اثبات این سخن و مدعا، از آیات قرآنی ذیل مدد می جوییم:
وَ مَنْ یُرِدْ ثَوابَ الدُّنْیا نُوءْتِهِ مِنْها وَ مَنْ یُرِدْ ثَوابَ اْلآخِرَةِ نُوءْتِهِ مِنْها وَ سَنَجْزِی الشّاکِرینَ. (آل عمران: 145) آنکه به دنبال ثواب و نعمت دنیوی باشد، او را عطا خواهیم کرد و آنکه ثوابآخرت را می طلبد، او را نیز برخوردار خواهیم نمود و به زودی پاداششاکرین را خواهیم داد.
در سوره نساء آیه 134 نیز می فرماید: «مَنْ کانَ یُریدُ ثَوابَ الدُّنْیا فَعِنْدَ اللّهِ ثَوابُ الدُّنْیا وَ اْلآخِرَةِ وَ کانَ اللّهُ سَمیعًا بَصیرًا؛ هر که ثواب و نعمت دنیا را طالب است ـ بداند که ـ پس نزد خداوند، ثواب دنیا و آخرت موجود است و خداوند، شنوا و بیناست».
پس خداوند اجر و پاداش کسی را ضایع نمی فرماید، ولی این نکته را نیز تذکرداده که ثواب و اجر اخروی بهتر از پاداش دنیوی است:
وَ کَذلِکَ مَکَّنّا لِیُوسُفَ فِی اْلأَرْضِ یَتَبَوَّأُ مِنْها حَیْثُ یَشاءُ نُصیبُ بِرَحْمَتِنا مَنْ نَشاءُوَ لا نُضیعُ أَجْرَ الْمُحْسِنینَ وَ َلأَجْرُ اْلآخِرَةِ خَیْرٌ لِلَّذینَ آمَنُوا وَ کانُوا یَتَّقُونَ.(یوسف: 56 و 57) و این چنین بود که یوسف را در زمین، متمکن ساختیم که هر جا خواهد، فرمانروایی کند. هر که را بخواهیم، رحمت خود را نصیب او سازیم و ما اجر دنیوی نیکوکاران را ضایع نمی سازیم. و اما اجر اخروی و ثواب آخرت، برای مؤمنین و متقین، بهتر و نیکوتر است.
حاصل سخن آنکه، کسی که به امید دریافت ثواب چه در امر دنیا و چه در امرآخرت به خدا امید می بندد و دست های خویش را به طرفش دراز می کند، نهناامید برخواهد گشت و نه تهی دست.
برآمد تهی دست های نیاز
ز رحمت نگردد تهیدست باز
مپندار از آن در که هرگز نبست
که نومید گردد، برآورده دست
سعدی
