مجاهده با نفس - چهل حدیث (ریا)

ریا

ریا عبارتست از  نشان‌دادن و وانمودکردن چیزی از اعمال حسنه یا خصال پسندیده به مردم برای منزلت پیدا کردن در قلوب آنها بدون قصد الهی.

ریا در چند مقام است. مقام اول: دارای دو درجه است: اول آنکه اظهار به عقاید حقه کند برای اینکه منزلت در قلوب پیدا کند. مثلا وقتی صحبت از توکل به خدا می‌آید با یک آه یا یک سر تکان‌دادن خود را در آن گروه محسوب می‌دارد. درجه‌ی دوم آن‌که عقاید باطله را از خود دور کند و نفس خود را از آن تزکیه نماید، به قصد جاه و منزلت در قلوب چه به صراحت لهجه یا به اشاره یا کنایه.

مقام دوم نیز در دو مرتبه است: یکی آن‌که اظهار خصال حمیده و ملکات فاضله نماید و یکی تبری از مقابلات آن‌ها نماید و اظهار به تزکیه‌ی نفس نماید.

مقام سوم: ریای معروف فقها که دارای دو درجه مانند درجات بالاست.

در هر مقام توضیحاتی داده می‌شود:

مقام اول

ریا دراصول عقاید و معارف الهیه از جمیع اقسام ریا سخت‌تر و عاقبتش از همه بدتر و ظلمتش بیشتر و بالاتر است. اگر در واقع معتقد به آن امری که ارائه می‌دهد نباشد از جمله‌ی منافقین است که در آتش و هلاک ابدی و عذابش اشد عذاب‌هاست و اگر معتقد باشد و عمل نکند و برای اینکه نزد مردم مرتبه و منزلت پیدا کند اظهار نماید، گرچه منافق نیست ولی ریا نور ایمان را از قلب او می‌برد.

مقام دوم

کسی که در راه ما جهاد نماید، هر آینه او را به راه‌های خودمان هدایت می‌کنیم.(عنکبوت ۶۹)

پس ای عزیز نام نیک را از خدا بخواه و قلوب مردم را از صاحب قلب خواهش کن. تو کار را برای خدا بکن، خداوند علاوه بر کرامت‌های اخروی و نعمت‌های آن عالم در همین دنیا نیز به تو کرامت داده و تو را نزد خلق محبوب می‌گرداند.

مقام سوم

یکی از عبادات مهم جماعت است و فضل امام جماعت بیشتر است و از این جهت شیطان در این عبادت بزرگ بیشتر رخنه می‌کند. مثلا امام جماعت می‌بیند فلان مقدس به نماز جماعت حاضر شده، خضوعش را بیشتر می‌کند.

در عین حال شیطان از امام جماعت کم جمعیت نمی‌گذرد. پیش او رفته به او می‌گوید به مردم بفهمان من از دنیا گذشته‌ام و اوقاتم را در مسجد کوچک محله با فقرا و ضعفا می‌گذرانم.

در همین حال شیطان دست از گریبان کسی که دستش از جماعت کوتاه است، برنداشته به جماعت مسلمین خدشه واردکرده، طعن به آنها زده و عیوبی برای جماعت تراشیده و خود را منزه از حب جاه و دنیا معرفی می‌نماید.

شیطان به امام و ماموم اکتفا نکرده و به ریش بعضی از منفردین می‌چسبد، کاری می‌کند او با ناز و کرشمه در کنج مسجد یک سجاده پهن کند، هیچ امامی را عادل ندانسته در حضور مردم سجده و رکوع طولانی و ذکرهای آنچنانی می‌خواند.  امام صادق^(ع) فرمودند: ریاکار سه نشانه دارد: ۱- وقتی مردم را می‌بیند نشاط دارد ۲- وقتی تنها است کسالت دارد. ۳- در جمیع امورش دوست دارد مورد ثنای دیگران قرار بگیرد.

 

 

* این پست توسط آقای عارف در کیمیای میهن‌بلاگ ثبت شده است، که بیان نتوانسته در انتقال آرشیو کیمیا به اینجا نام نویسنده را با خودش بیاورد. تاریخ ویرایش: سه‌شنبه ۱۳۹۷/۱۲/۲۸