معراج‌السعادة: نقش مرحوم حاج ملااحمد نراقی در جنگ دوم با روسیه‌ی تزاری
مرحوم نراقی در عهد قاجاریه و در دوران پادشاهی فتحعلی شاه قاجار می‌زیسته [است]. دوره‌ی قاجاریه از شگفت‌انگیزترین ادوار تاریخ ایران است. دوره‌ای است که قدرت‌های بزرگ جهان از اقصی‌نقاط دنیا به علل گوناگون، چشم به آن دوخته بودند و ایران مرکزی شده بود که تمام قدرت‌ها دور آن دایره زده بودند(۹).
روس‌ها قسمتی از نواحی شمالی ایران را اشغال کرده، و به بدترین وضع با اهالی آن‌جا رفتار می‌کردند. پس از شکست ایران در جنگ‌های اول با روسیه (۱۲۳۰ مطابق با ۱۸۱۵ میلادی) و از دست دادن برخی از ولایات و نقاط سرحدی ایران و بدرفتاری روس‌ها با سکنه‌ی آن نواحی، در مردم حالت انتقام‌جویی و آمادگی برای مقابله فراهم شد.
مؤلف کتاب «تاریخ سیاسی و دیپلماسی» در این زمینه می‌نویسد: «اجحافات و رفتار بی‌رویه‌ی مامورین دولت روس که باعث تنفر مردم در ایالات متصرفه گردیده و از همان سال ۱۲۳۰، سکنه‌ی این نواحی را تکان داد و بالاخره در سال ۱۲۴۱ مبدل به یک شورش و هیجان عمومی گردید»(۱۰) «... ظلم و فجایع دولت روسیه علمای مسلمان را در مشاهد متبرکه سخت مضطرب و نگران ساخته بود...»(۱۱)
افکار مردم به حد اعلا بر ضد روسیه تهییج شده بود. ملت و روحانیون و اغلب زمام‌داران، تقاضای اعلان جنگ بر ضد دولت روسیه داشتند. در تاریخ ۵ ذیحجه‌ی ۱۲۴۱ (۱۱ ژوئیه ۱۸۲۹) «آقا سیدمحمد مجتهد» به همراهی یک‌صد تن از روحانیون وارد سلطانیه شد. دسته‌ی دیگری از اهالی به سرپرستی «ملااحمد نراقی» نزد فتحعلی‌شاه آمدند و به تظاهرات پرداختند(۱۲) و نتیجه این شد که: در اثر حمله‌ی نیروهای ایران به قوای روس که از ذیحجه‌ی ۱۲۴۱ تا آخر محرم ۱۲۴۲ انجام گرفت، تمام نواحی که مطابق «معاهده‌ی گلستان» تسلیم روس‌ها شده بود از جانب قوای ایران اشغال گردید.
پی‌نوشت‌ها:
۹. مقدمه‌ی کتاب دیپلماسی ایران، جلد دوم.
۱۰. جلد ۱، صفحه‌ی ۲۰۰.
۱۱. همان مدرک، صفحه‌ی ۲۰۶.
۱۲. همان مدرک، صفحه‌ی ۲۰۶.
* منبع: معراج السعادة؛ احمد بن محمدمهدی ملااحمد نراقی
* کتاب صوتی این اثر گران‌سنگ در دست تولید است به زودی ارائه خواهد گردید.
