پرسمان حقوقی (۱۰): طلاق به درخواست زن

بسمه تعالی

سلام

 

سوال:

در چه مواردی قانون اجازه‌ی طلاق را به زن می‌­دهد؟

پاسخ: 

به­ لحاظ حقوقی طلاق یک ایقاع است، نه عقد. عقد به توافق دو اراده برای ایجاد یک رابطه‌ی حقوقی گفته می‌­شود. مانند عقد ازدواج؛ یعنی برای به وجود آمدن آن حتماً باید دو نفر وجود داشته باشند.

اما طلاق یک ایقاع است، برای به وجود آمدن آن یک نفر یا یک اراده لازم است، و آن­ هم اراده‌ی مرد است؛ مرد به ­موجب قانون هرگاه که بخواهد می‌­تواند زن خود را طلاق دهد، علّت آن ­­هم این است که چون مرد در تشکیل خانواده سهم بیشتری دارد و بار مخارج و مسئولیت خانواده بیشتر بر دوش اوست، به همین نسبت علاقه‌­اش به ­بر هم­ خوردن یا نخوردن خانواده نیز بیشتر است.

اما گاهی به برخی دلایل، قانون این اجازه را به زن می‌­دهد که بتواند بدون اراده‌ی مرد، از او طلاق بگیرد که این موراد از این قبیل است:

۱- استنکاف و عجز شوهر از دادن نفقه: مطابق ماده‌ی ۱۱۰۷ قانون مدنی نفقه عبارت است از همه‌ی نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل: مسکن، نان، اثاث منزل، هزینه‌های درمانی و بهداشتی، و خادم در صورت عادت یا احتیاج. البته این موارد حصری نیست، و هر چیزی که عرفاً مورد نیاز زن باشد جزء نفقه محسوب می‌­شود؛ مانند لوازم آرایشی. در تعیین نفقه، وضعیت و احتیاجات زن به طور متعارف ملاک است، نه وضعیت مالی مرد؛ پس اگر زن از خانواده متمکّنی باشد شوهر به ناچار باید وسایل او را آن چنان‌ ­که شأن و وضع زندگی خانوادگی زن اقتضاء می‌­کند فراهم نماید، و مرد نمی‌­تواند به بهانه‌ی وضعیت مالی خود از آن استنکاف کند. چرا که در این صورت بر اساس ماده‌ی ۱۱۲۹ قانون مدنی در صورت استنکاف شوهر از دادن نفقه، زن می‌­تواند به دادگاه مراجعه کند تا دادگاه مرد را ملزم به دادن نفقه کند و اگر مرد باز هم نسبت به پرداخت نفقه اقدام نکرد زن می‌‌تواند با اذن دادگاه خود را مطلّقه سازد.

۲- مشقّت شدید برای زن که عادتاً قابل تحمل نباشد: بر اساس ماده‌ی ۱۱۳۰ قانون مدنی هر وضعیتی که ادامه‌ی زندگی را برای زن با مشقّت همراه کند به طوری که عادتاً قابل تحمل نباشد عسر و حرج نامیده می‌­شود مانند:

الف) ترک زندگی خانوادگی توسط زوج حداقل به مدت شش ماه متوالی یا نه ماه متناوب در مدت یک سال بدون عذر موجّه.

ب) اعتیاد زوج به مواد مخدر یا ابتلاء به مشروبات الکی به طوری که به اساس زندگی خلل وارد آورد.

ج) محکومیت قطعی زوج به حبس ۵ سال یا بیشتر.

د) ضرب و شتم یا هرگونه سوء رفتار مستمر زوج که با توجه به وضعیت زن قابل تحمل نباشد.

ه) ابتلاء زوج به بیماری‌های صعب‌­العلاج روانی و یا ساری و یا هر عارضه‌ی صعب‌­العلاج دیگری که زندگی مشترک را مختل نماید.

در صورت به وجود آمدن چنین وضعیتی زن می‌­تواند به حاکم شرع مراجعه و تقاضای طلاق کند، در این صورت دادگاه مرد را مجبور به طلاق می­‌نماید، و در صورتی که مرد به دستور دادگاه عمل ننماید زن با اجازه‌ی حاکم شرع طلاق داده می‌­شود.

لازم به ذکر است عسر و حرج محصور در موارد فوق نیست و صرفاً نمونه‌ای برای عسر و حرج می‌­باشند.

۳- غایب مفقودالاثر: وفق ماده‌ی ۱۰۲۹ قانون مدنی هرگاه شخصی چهار سال تمام غایب مفقودالاثر باشد، زن او می‌­تواند تقاضای طلاق کند.

۴- وکالت در طلاق: وفق ماده‌ی ۱۱۱۹ قانون مدنی این امکان فراهم است که طرفین عقد ازدواج هر شرطی که با ذات عقد ازدواج مخالف نباشد را ضمن این عقد بنمایند. بنابراین ممکن است شوهر ضمن عقد، وکالت برای طلاق به زن بدهد، مثل اینکه شرط شود هرگاه شوهر زن دیگر بگیرد زن بتواند خود را مطلقه سازد.