پرسمان حقوقی(۳): سهم الارث زن

بسمه تعالی

سلام

 

 

 

سوال ۱:

درباره‌ی سهم‌الارث زن از شوهر، مقدار، شرایط و موانع آن چه می‌دانید؟

پاسخ:

زن با ازدواج دائم و تشکیل خانواده در کنار حقوقی مثل مهریه، نفقه و... در کنار دیگر افراد خانواده دارای حق ارث است.

شرط عمومی برای ارث‌بردن زن که البته برای سایر وراث نیز باید رعایت شود این است که زن نباید ممنوع از ارث باشد به این معنی که نباید مرتکب قتل شوهر خویش شود، به عبارتی نباید او را عمداً بکشد؛ و هم‌چنین زن مسلمان نباید پیش از مرگ شوهر مسلمان، کافر شود چرا که در هر دو صورت موجب محرومیت او از ارث می‌شود.

مطابق ماده‌ی ۶۱۳ قانون مدنی در صورتی که میت اولاد یا اولاد اولاد نداشته باشد نصف ترکه (یک دوم) برای زوج و ربع آن (یک چهارم) برای زوجه؛ و در صورتی که میت اولاد یا اولاد اولاد داشته باشد ربع ترکه (یک چهارم) برای زوج و ثمن آن (یک هشتم) برای زوجه و مابقی ترکه مابین سایر وراث به طور مساوی تقسیم می‌شود.

- زن از چه اموالی ارث می‌برد؟

این که زن چه مالی را می‌تواند به ارث ببرد بسیار مهم است چرا که در مقدار سهم زن موثر است. مطابق با قانون جدید، زوجه در صورت فرزنددار بودن زوج (یک هشتم) از عین اموال منقول و (یک هشتم) از قیمت اموال غیرمنقول، و در صورتی که زوج فرزندی نداشته باشد (یک چهارم) از کلیه‌ی اموال را به ارث می‌برد. پس باید علاوه بر اموال منقول که تقسیم می‌شود اموال غیرمنقول قیمت‌گذاری شده و (یک چهارم) یا (یک هشتم) از این قیمت به زن داده شود.

نکته‌ی ۱:

مباحثی که تا به این‌جا گفته شد مربوط به ازدواج دائم است. یعنی شرط اصلی برای ارث بردن زن از همسرش، وجود زوجیت دائم بین آن‌هاست. در نکاح موقت، هیچ ارثی برای زن وجود ندارد؛ حتی اگر ارث‌بردن زن در عقد شرط شود، این شرط باطل است و موجب بطلان خود عقد نیز می‌شود.

نکته‌ی ۲:

اگر شوهر زن خود را به صورت رجعی طلاق دهد و در زمان عده فوت کند زن از اموال شوهر ارث می‌برد؛ ولی اگر فوت شوهر بعد از انقضای مدت عده بوده، یا طلاق بائن باشد (طلاقی که قبل از نزدیکی بوده)، یا طلاق زن یائسه، یا طلاق خلع و مبارات، دیگر زن در صورت فوت مرد هیچ ارثی نمی‌برد.

البته اگر مرد به وسیله‌ی مریضی فوت کند، به این صورت که در حال مریضی زن را طلاق دهد و ظرف یک سال از تاریخ طلاق به علت همان مریضی بمیرد زن از او ارث می‌برد. حتی اگر طلاق بائن باشد، به شرط آن که زن در طول این یک سال ازدواج نکرده باشد.

سوال ۲:

وضعیت ارث مرد چند زنه چگونه است؟

پاسخ:

مطابق ماده‌ی ۶۴۲ قانون مدنی، اگر مرد فرزند نداشته باشد (یک چهارم) و اگر داشته باشد (یک هشتم) ترکه به زوجات تعلق دارد که به طور مساوی بین آن‌ها تقسیم می‌شود؛ به عبارت دیگر تفاوتی نیست که مرد یک زن یا چهار زن دائم داشته باشد، سهم الارث همه‌ی زوجات مجتمعاً  (یک هشتم) می‌باشد، که بالسویه بین آن‌ها تقسیم می‌شود.

نکته‌ی ۱:

مسئله‌ی حائز اهمیت این است که وجود زن دومی که فرزند دارد، عملاً از سهم زن اولی که فرزندی ندارد می‌کاهد. مثلاً مردی ۲ زن داشته که از زن اول فرزندی ندارد و از زن دوم دو فرزند دارد، پس از مرگ وی زن اول با آن‌که فرزندی از متوفی ندارد، به علت وجود فرزندان زن دوم مستحق نصف یک هشتم (یک شانزدهم) از اموال شوهر است.