ارزش روزه و روزه‌دار
کلمه‌ی رمضان از لغت رمض گرفته شده و دانایان لغت، رمض را به دو گونه توجیه کرده‌اند:
۱- تابش نور خورشید با حرارت هرچه تمام‌تر بر ریگ و سنگ
۲- باریدن باران شدید در اواخر پاییز
اگر رمضان به معنای اول باشد باید گفت: روزه واقعیتی است که هم‌چون حرارت شدید، مفاسد و پلیدی‌ها و تجاوزات و طغیان‌های غرایز را می‌سوزاند و آدمی را به میدان پاکی نزدیک می‌کند.
و اگر به معنای دوم باشد باید گفت: روزه هم‌چون بارانی که طبیعت را شستشو می‌دهد روان انسان را از آلودگی پاک کرده و به آدمی نیروی مقاومت داده و جسم را از خطرات رسوبات غذایی به سنگر امان می‌برد و به همین معنا روایتی از رهبر اسلام(ص) رسیده آن‌جا که فرموده‌اند:
«ارمض الله فیه ذنوب المومنین»
رمضان زمانی است که خداوند به خاطر عمل روزه، مردم مومن را شستشو داده و پاک می‌کند.
صوم رمضان یعنی: خودداری کردن از آن‌چه شرع و مکتب الله اجازه نداده و بی‌تردید گروه خودداران در پشگاه الهی به خاطر اجرای فرمان دوست از اعتبار خاصی برخوردارند، و نزد پروردگار و وجدان خویش روسپیدند.
علی(ع) می‌فرماید: به هنگامی که آدم به زمین آمد تابش خورشید چهره‌ی دل‌آرایش را تیره کرد، آدم از این پیش آمد دل‌گیر بود. جبرئیل به حضرتش گفت: میل داری رویت سپید گردد؟ گفت: آری! عرضه داشت: روز سیزده و چهارده و پانزده ماه را روزه بگیر. هر روزی که روزه گرفت یک‌سوم کبودی پوست از بین رفت و به روز سوم تمام چهره سپید شد. اگر در این روایت جای تاویل باشد باید گفت: روزه عامل به دست آوردن آبرو و اعتبار در پیشگاه خداست.
رمضان زمانی است که ابتدایش رحمت، و دهه‌ی دومش زمان غرق‌شدن در رحمت و عاقبتش آزادی از آتش جهنم است، این آزادی از عذاب آخرت، عکس‌العمل آزادی انسان از سوء خلق، طغیان غرایز و شهوات و بدکرداری به وسیله‌ی روزه‌ی ماه رمضان است، روزه‌ای که همراه با شرایط انجام گرفته باشد.
پیامبر عزیز(ص) در خطبه‌ی جمعه‌ی آخر شعبان در توضیح برنامه‌های رمضان چنین فرمودند: ماهی بر شما سایه می‌افکند که در ظرف آن لیلة‌القدر است، شب قدری که از هزار ماه با ارزش‌تر است.
خدای بزرگ روزه این ماه را بر شما واجب نموده و یک نماز مستحب را در شب آن مساوی با هفتاد نماز در شب‌های دیگر قرار داده، آن کسی که در این ماه به کار نیکی دست بزند و برنامه‌ی خداپسندانه‌ای انجام دهد ثوابش برابر با واجبی از واجبات خداست، و هر کس عمل واجبی انجام دهد، اجرش به اندازه‌ی هفتاد واجب در وقت دیگر است.
آری ای مردم، رمضان ماه استقامت و فراهم آوردن نیرو است و مزد مردم با استقامت بهشت است(۱).
رمضان ماه مساوات است. ماهی که باید ثروتمندان مادی و معنوی به تمام کمبودهای مردم تهیدست رسیدگی کنند، و دردهای معنوی را درمان نمایند، در این ماه نباید گروهی سیر و دسته‌ای گرسنه باشند، عده‌ای غرق در هدایت، و قشری گرفتار ضلالت، در این ماه است که خداوند روزی بندگان فرمان‌بر را زیاد می‌کند و این مساله واقعیتی است که قرآن از آن خبر داده: «آن‌گاه که مردم خویشتن‌داری به دست آرند و از گناه و نافرمانی بپرهیزند تمام درهای برکات آسمان و زمین را به رویشان می‌گشاییم»(۲).
رهبر اسلام(ص) می‌فرماید: «در رمضان چهار برنامه از خداوند بخواهید، دو برنامه برای جلب عنایت حق، و دو برنامه از آن برنامه‌هایی که از آن بی‌نیاز نیستند، اما دو برنامه‌ی اول یکی قرارگرفتن در حصار توحید و دور شدن از شرک نیستند یکی طلب بهشت، و دیگری آزادی از آتش جهنم.
پیامبر(ص) می‌فرمود: هر آن‌کس که ماه رمضان را درک کند و خود را در مسیر آمرزش حق قرار ندهد در کدام زمان می‌خواهد به جبران کمبودها برخیزد!
و نیز فرمود: اگر خداوند به آسمان‌ها و زمین در چنان زمانی اجازه‌ی سخن‌گفتن دهد، به تمام روزه‌داران می‌گفتند: برنامه‌ی شما به بهشت منتهی می‌گردد، و باز فرمودند: برای بهشت دری است به نام ریان و آن اختصاص به روزه‌داران دارد، آخرین روزه‌داری که از آن وارد شود بسته می‌گردد.
پیامبر بزرگ می‌فرمود: روزه‌دار اگر غیبت نکند و بخوابد خوابش عبادت است.
رسول اکرم(ص) به مردم فرمود: طرحی را به شما بیاموزم که انجامش شیطان را از شما دور خواهد کرد به دوری بین مشرق و مغرب؟ پاسخ گفتند: آری! فرمودند: روزه رویش را سیاه می‌کند، دستگیری از تهیدستان پشتش را می‌شکند، دوستی در راه خدا، و تحمل رنج عمل شایسته، ریشه‌اش را می‌کند و توبه و بازگشت به حق رگ و پی او را جدا می‌کند، برای هر چیزی زکاتی است و زکات بدن روزه است.
پیشوای اسلام فرمود: به هنگام رمضان در تابستان چون رنج تشنگی به انسان روی آورد خداوند هزار ملک را مامور آدمی می‌کند تا بهشت و نعمت الهی را به او بشارت دهند و او را نوازش کنند و چون افطار گردد خطاب می‌رسد چه بوی خوشی داری، سپس به ملائکه می‌فرماید: شاهد باشید مغفرتم را نصیبش کردم.
و نیز فرمود: آن‌کس که از روی ایمان و عشق به خدا روزه بگیرد و حساب‌گر باشد و گوش و چشم و زبان را از گناه باز دارد، در حوزه‌ی رحمت گذشته و آینده‌ی الهی قرار گیرد و اجر ثابت‌قدمان نصیبش می‌شود(۳).
امیرالمومنین(ع) می‌فرماید: روزه‌ی جسد خودداری از غذاست ولی با اراده و اختیار خویش، البته برای مزد و فرار از عذاب و روزه‌ی روان خودداری حواس پنج‌گانه است از گناه و پاک داشتن دل از تمام عوامل شر، و روزه‌ی دل نیکوتر است از روزه‌ی زبان و روزه‌ی زبان بهتر است از روزه‌ی شکم(۴).
از مجموع روایات استفاده می‌شود که روزه عمل ساده‌ای نیست و تنها گرسنگی و تشنگی مایه‌ی به وجود آمدن حقیقت روزه نمی‌باشد، بلکه روزه بزرگ‌ترین میدان تمرین برای پاک‌سازی جسم از امراض گوناگون و تزکیه‌ی روان از مفاسد اخلاقی و منورکردن دل به نور خداست.
با چنین روزه‌ای روزی فراوان می‌گردد، و اجتماع سالم گشته و آدمی در پیشگاه حق کسب آبرو می‌کند و در جهان بعد از بهشت بهره‌مند شده و از عذاب جهنم دور خواهد ماند.
پی‌نوشت‌ها:
۱- سفینة البحار: ج ۲، ص ۶۷.
۲- الاعراف: ۹۶.
۳- روایات نقل شده بیشترش در ج ۲ سفینة البحار باب صوم است.
۴- غررالحکم، ص ۴۶۰.
* منبع: پایگاه استاد حسین انصاریان
* این پست توسط آقای اسماعیل مصفا در کیمیای میهن‌بلاگ
ثبت شده است، که بیان نتوانسته در انتقال آرشیو کیمیا به اینجا نام نویسنده را با خودش بیاورد. تاریخ ویرایش: یک‌شنبه ۱۳۹۸/۰۱/۱۸
